Ura e “Goricës” përmendet për herë të parë në shek. XVII nga udhëtari osman Evlija Çelebi, prej të cilit mësojmë se fillimisht ajo ka qenë me konstruksion prej trarësh lisi, që vendoseshin mbi këmbëza prej guri. Si një nyjë mjaft e rëndësishme lidhëse midis dy pjesëve të qytetit në shek. XVIII (1777), sipas një shënimi nga një libër i kishës së Shën Gjergjit, ura e “Goricës” u ndërtua me konstruksion guri nga sundimtari vendas i pashallëkut të Beratit, Ahmet Kurt Pasha. Në vitin 1880 ajo u rrëzua nga vërshimet e shumta të Osumit. Ndërhyrjet e shpeshta në konstruksionin e saj, deri vonë në vitet `30 të shek XX, e kanë transformuar shumë monumentin nga ndërtimi origjinal. Por, për të parë formën origjinale me harqe dhe kurrize, na vijnë në ndihmë gravurat e vizitorëve të huaj të fillimit të shek. XIX si Stokli dhe Krokell, ku duken qartë detajet të cilat aktualisht janë tjetërsuar.

Në gjendjen e sotme ura e “Goricës” përfaqëson një urë të tipit me shumë harqe, me pjesën kaluese të rrafshët në qendër dhe me pjerrësi në hyrje dhe në dalje. Gjatë­sia e urës arrin në 127 m dhe përbëhet nga shtatë qemerë gjysmërrethorë, me hapësirë drite nga 6.7m (i pari djath­tas), deri në 16.5 m maksi­mumi (i dyti djathtas). Në të gjashtë këmbët janë çelur dritare shkarkuese të mëdha dhe në pesë prej tyre, mbi to janë hapur nga dy dritare më të vogla. Nga 6 këmbët mbështetëse, 5 prej tyre janë ndërtuar me çarëse për të ndihmuar rrjedhën më të shpejtë të ujit

 

 

 

 

 

Përveç karakterit të saj funksional, ura e “Goricës” është mjaft e njohur edhe për festën e hedhjes së kryqit në lumin Osum, në çdo 6 janar, me rastin e festës së Ujit të Bekuar

Kjo kishë pozicionohet pothuajse në qendër të an-samblit – muzeal të lagjes “Goricë”. Ajo paraqet një tip bazilikal trenefëshe, me tavan të rrafshët, të ulur në dy nefet anësore dhe që tipologjikisht u përket monumenteve të të njëjtit lloj të shekujve XVIII-XIX. Pjesët përbërëse të kishës  janë: naosi, mjedisi i altarit, narteksi, portiku, këmbanorja dhe një ambient shërbimi në krahun e djathtë të naosit. Në naos, nefi qendror ndahet nga dy nefet anësore prej arka­dave gjatësore të mbështetu­ra mbi kolona prej guri me kapitel prej guri, të zbuku­ruar me stukoreliev. Interiori i kishës dallohet për vëllimin e bollshëm hapësinor, për lartësinë e konsiderueshme të nefit qendror dhe për deko­rimin ornamentik kryesisht prej druri. Ikonostasi është ndërtuar prej druri dhe ven­doset në gjithë gjatësinë për­para hyrjes për në ambientin e altarit

Hyrja për në kishë realizohet nga narteksi, ku sipër në gjuhën greke, i cili e da­ton ndërtimin e monumentit në vitin 1864. Po në krahun e hyrjes, ndodhet portiku, i cili vendoset mbi 9 kolona të ndërtuara prej rrathësh guri që mbështeten në baza të thjeshta katrore. Nga narteksi, me anë të një palë shkallëve, kalohet në mafil, ndërsa, me anë të shkallëve të tjera zbritet në bodrum, i cili mbulohet me qemerë guri. Absida ndodhet në lindje dhe është një ndërtim tri-pjesësh, të dala në muraturën, dhe ku qendrorja është më e madhe se dy anësoret. Punimit të absidës së mesit i është kush­tuar një rëndësi e veçantë me realizimin e një dekori prej harqesh të rremë. Një punim mjaft cilësor i është kushtuar gurit gjatë ndërtimit të këm­banores, e cila gjendet në anën veriore.

I gjithë ambienti i kishës qarkohet nga një mur – guri dhe në të janë hapur dy porta, ku ajo kryesore, përmban edhe një mbishkrim sipër dhe ndodhet nga lindja. Piktura murale gjendet vetëm në muraturën e nefit lindor dhe konservohet pjesërisht.

Kisha e Shën Thomait ndo-dhet në jug të lagjes “Goricë” mbi një vend paksa të ngritur afër lumit Osum dhe të duk­shëm edhe nga pjesët e tjera të qendrës historike. Pamjen e kësaj kishe e kemi të doku­mentuar edhe nga një gra­vurë e Edëart Lear, realizuar në vitin 1848. Bëhët fjalë për një kishë të thjeshtë dhe me përmasa të vogla, ndërtuar me gurë gëlqerorë.

Pozicioni gjeografik i for­tifikimit të “Goricës” ka një rëndësi të veçantë pasi, së bashku me kalanë e Beratit, kontrollonin luginën e lu­mit Osum në zonën e saj më të ngushtë. Nga përmasat e vogla që ka, duket se ka pa­sur më tepër funksionin e vendqëndrimit të një garni­zoni që kontrollonte kalimin në luginë. Fortifikimi shtri­het në një sipërfaqe rreth 1.5 ha, ku është e dukshme edhe sot një pjesë e mirë e mureve rrethuese së bashku me elementët mbrojtës në anën jugore dhe perëndi­more. Në skajin verilindor, nga ana e greminës, fortifiki­mi paraqitet me një mbrojtje natyrore për shkak të pjerrësisë së terrenit, duke mos pasur nevojën e ndërtimit  të mureve mbrojtëse. Linja e mbrojtjes natyrore në këtë mjedis shkon deri në 87 m gjatësi, në një vijë rashkulluese me faqen e kodrës.

Muret janë të ruajtura deri në një lartësi mesatare prej 0.9-1m nga toka. E gjithë sipërfaqja e mureve rrethuese, ekzistuese, shkon deri në 167 m gjatësi, me dy hyrje dhe me katër kulla mbrojtëse.

Hyrja kryesore ndodhet në anën perëndimore dhe, në krahun e djathtë të saj, mbro­het nga një kullë katërkën­dore. Trashësia e mureve rre­thuese shkon deri në 3.1 m.

Teknika e përdorur në ndërtimin e murit rrethues është e stilit pseudoizodo­mik, domethënë, me puni-min e pjesës së jashtme dhe të brendshme të gurëve kua-dratikë dhe trapezoidalë, si dhe me mbushjen në mes tyre me gurë të vegjël; ndër­sa përdorimi i gurëve tran­versalisht me linjën e murit, shërben për t’i dhënë atij një qëndrueshmëri sa më të madhe. Gurët janë të dimen­sioneve të mëdha dhe variojnë nga 2.5 m gjatësi, 0.5 m gjerësi dhe 0.4 m trashësi.

Nga teknika e ndërtimit të mureve dhe e element­eve mbrojtës të tyre, si dhe krahasuar me fortifikime të tjera të ngjashme, fortifikimi mund të datojë aty nga fundi i shek. IV – fillimi i shek. III para.Kr